Hoạt động tín ngưỡng của người Mông trên địa bàn huyện Kbang

     Trên địa bàn huyện Kbang hiện có 21 dân tộc cùng sinh sống, trong đó dân tộc Mông có 156 khẩu và tập trung đông nhất tại thôn 1, xã Lơ Ku với 26 hộ gia đình. Người Mông di cư vào sinh sống trên địa bàn huyện Kbang năm 1994. Tín ngưỡng truyền thống của người Mông trên địa bàn đa dạng và phong phú. Theo văn hóa của người Mông, tín ngưỡng truyền thống gắn bó mật thiết với các quan niệm và ứng xử với thế giới tổ tiên, hệ thống ma nhà, vật linh giáo, các lễ thức dân gian. Các dạng thức tín ngưỡng chủ yếu của người Mông là tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên, tín ngưỡng thờ các loại ma, tín ngưỡng liên quan đến chu kỳ đời người, tín ngưỡng thờ cúng nông nghiệp, tín ngưỡng liên quan đến lễ hội.

Hình ảnh trong tổ chức Lễ cưới của người Mông tại xã Lơ Ku

 
     Đầu tiên đó là tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên. Trong thế giới tâm linh của người Mông, thờ cúng tổ tiên có một ý nghĩa hết sức quan trọng, không chỉ thể hiện niềm tin, mà còn là những hoạt động tín ngưỡng thiêng liêng. Tín ngưỡng này có vai trò to lớn để người Mông nhớ đến cội nguồn và văn hóa dân tộc. Do đó, trong các dịp lễ Tết của mình, người Mông thường cúng gọi tên tuổi những người thuộc 3 thế hệ trước đã khuất của dòng họ mình trở về ăn Tết, phù hộ cho con cháu. Bàn thờ tổ tiên của người Mông khá đơn giản, thường đặt ở vị trí gian giữa, được dán một miếng giấy hình chữ nhật kích thước 20-30cm màu đỏ. Trang trí bàn thờ phụ thuộc quy định của từng dòng họ.

     Thứ hai là tín ngưỡng thờ các loại ma. Người Mông quan niệm rằng, tất cả mọi vật đều có linh hồn, mỗi một ngọn núi, cánh rừng, gốc cây, hòn đá đều có ma cai quản. Theo quan niệm các gia đình, nếu không ứng xử chu đáo, khéo léo với các loại ma, thì sẽ có khả năng các ma sẽ làm cho cuộc sống gia đình không được hạnh phúc, làm ăn gặp khó khăn, hay ốm đau, bệnh tật. Trong văn hóa của người Mông từ lâu đã có quy định mà bất cứ gia đình nào cũng phải tuân theo.

     Thứ ba là tín ngưỡng liên quan đến chu kỳ đời người. Người Mông có quan niệm, các gia đình có nhiều con cái, có con trai hay con gái, đều do ông bà, tổ tiên phù hộ ban cho. Chính vì vậy, trong cuộc sống hàng ngày, họ có nhiều tín ngưỡng liên quan đến điều đó. Người Mông quan niệm rằng, khi sinh ra, đứa trẻ chưa có linh hồn và linh hồn sẽ được tồn tại trong cơ thể của đứa trẻ sau khi gia đình làm lễ gọi hồn về.

     Thứ tư đó là tín ngưỡng thờ cúng nông nghiệp. Lễ cơm mới thường được tiến hành sau khi đã thu hoạch lúa, để tỏ lòng biết ơn tổ tiên đã phù hộ có được một vụ mùa bội thu và để mời tổ tiên thưởng thức bát cơm mới, cầu mong tổ tiên phù hộ mùa màng năm sau được tươi tốt. Lễ cơm mới được thực hiện trong phạm vi gia đình. Trong lễ cơm mới, các gia đình phải nấu cơm bằng gạo mới và thịt gà, gia đình đặt đồ lễ lên bàn thờ tổ tiên, mời tổ tiên và các loại ma nhà ăn trước. Sau đó, các thành viên trong gia đình mới được hưởng.
 

Hình ảnh về Lễ cúng rẫy đầu năm của người Mông tại xã Lơ Ku

 
     Thứ năm tín ngưỡng liên quan đến lễ hội. Tết truyền thống của người Mông thường rơi vào khoảng cuối tháng 11 âm lịch hàng năm. Tết là dịp để cảm tạ tổ tiên, thần linh và đón chào năm mới. Trong những ngày Tết, các gia đình đốt củi, giữ bếp đỏ lửa liên tục để vừa giữ ấm, vừa xua đuổi tà ma và cầu mong bình an, may mắn trong năm mới.

     Hiện nay, người Mông sinh sống trên địa bàn huyện Kbang vẫn duy trì các phong tục, tập quán, văn hóa riêng của họ, đồng thời cũng hòa chung với các văn hóa, tín ngưỡng tại địa phương. Đến nay chưa có người Mông nào theo các tín ngưỡng, tôn giáo khác nên tình hình tín ngưỡng của người Mông trên địa bàn ổn định. Những hoạt động tín ngưỡng của người Mông trên địa bàn huyện mang đậm bản sắc văn hóa, phong tục tập quán của cộng đồng người Mông, đã góp phần làm đa dạng, phong phú thêm bản sắc văn hóa của địa phương.